Leven toevoegen aan de dagen.
Van slechtnieuwsgesprek tot de laatste adem en rouw – hoe een stervensproces verloopt
Sander de Hosson en Els Quaegebeur
Arbeiderspers
Derde druk maart 2023
Dit boek is het vervolg op: Slotcouplet ervaringen van een longarts (2018) en door mij al eerder als boekentip op de site geplaatst. In dit boek kun je lezen wat er met je kan gebeuren vanaf het moment dat je het nieuws krijgt dat je ongeneselijk ziek bent.
Extra inzichten op palliatieve zorg zijn in dit boek opgenomen van gesprekken met experts: Carlo Leget, Manu Keirse (zie mijn eerdere boekentip), Mustafa Bulut, en Ineke Visser. Het boek wordt, net als het vorige boek van De Hosson, geïllustreerd met voorbeelden uit de praktijk.
Dat we geboren worden en dat we doodgaan is een zekerheid. We krijgen er allemaal mee te maken, in welke vorm dan ook. Praten over doodgaan doen we in het algemeen niet zo graag. Ook artsen en andere zorgverleners vinden het vaak een moeilijk onderwerp. Een dokter is er toch om te genezen en niet om mensen dood te laten gaan? Menswaardig doodgaan met goede begeleiding en goede voorlichting is voor zowel de patiënt als voor de naasten belangrijk. Voor de arts is soms lef nodig om te besluiten te stoppen met behandelen, in plaats van maar door te blijven behandelen en een goed palliatief traject in te zetten.
De Hosson zegt hierover: laten we leven toevoegen aan de dagen in plaats van andersom.
Bij een goed palliatief proces is Advance care planning (ACP) een proces waarbij patiënt met behandelend arts, doelen en voorkeuren voor zorg rond het palliatieve levenseinde proces bespreekt en vastlegt. Praten over wat mogelijk gaat komen onderweg naar de dood. Goed luisteren, goed nadenken welk doel heeft de patiënt voor ogen? Goede communicatie is tussen arts, patiënt en naasten is voorwaarde bij ACP.
Toch is goede palliatieve zorg niet voor iedereen hetzelfde. Bij mensen met een migratieachtergrond verloopt dat soms anders. Dat vraagt een andere benadering, zoals bijvoorbeeld het recht om niet te weten. Het is goed dat de Hosson in dit boek ook daar aandacht aan besteed.
Ik vond het een confronterend boek. Omdat ik ongeneeslijk ziek ben, is doodgaan iets waar ik me regelmatig mee bezighoud. Hoe doodgaan kan verlopen wist ik nog niet. Het stervensproces verloopt niet altijd hetzelfde manier. Naasten kunnen schrikken als ze niet goed voorbereid zijn en dan in paniek vragen om in te grijpen met bijvoorbeeld extra morfine of zuurstof toedienen. Dit is te voorkomen om naasten goed voor te lichten wat je verwachten kunt. Het lezen van dit boek kan daar zeker ook bij helpen. Weten wat ‘normaal’ is als iemand doodgaat. Wat je ziet en hoort en hierbij denkt en beleeft. Rust rond het stervensbed waarbij nabijheid met elkaar en de stervenden kunnen helpen dit goed en mooi te laten verlopen.
Juni 2025 Mijn naam is Peter -Paul Lucker, 64 jaar en ik heb sinds 2020 uitgezaaide prostaatkanker. Een deel van de boeken die ik recenseer zijn te vinden in de bibliotheek van het THHA
